Hormonalne środki antykoncepcyjne - jednofazowe
Pigułki jednofazowe należą do najpopularniejszych. Są one często środkami pierwszego wyboru spośród tabletek hormonalnych.
Ich skuteczność jest bardzo wysoka - wskaźnik Pearla wynosi 0.0 - 0.12.
Przedstawicielem tej klasy pigułek jest np. Marvelon (firmy Organon), Microgynon i Diane 35 (firmy Schering AG) oraz kolejny produkt zarejestrowany do produkcji w maju 2005 roku - Yasmine (również firmy Schering AG). Preparat Diane 35 jest specyficznym środkiem, zasadniczo służącym do leczenia u kobiet objawów androgenizacji czyli trądzika i łojotoku na tle hormonalnym oraz nadmiernego owłosienia typu męskiego (hirsutyzmu). Pigułki monofazowe zawierają dwa rodzaje hormonów - bardzo podobnych do naturalnych - estrogeny i progestageny. Hormony tego typu wydzielane są w organizmie ludzkim przez jajnik i odpowiadają za przebieg cyklu miesiączkowego oraz za płodność kobiety. Ich wydzielanie regulowane jest "centralnie" - przez przysadkę mózgową.
Podawanie środków antykoncepcyjnych powoduje taką sytuację, że owa "centrala" zostaje "oszukana" przez zawarte w pigułce hormony i zaczyna działać tak, jak działałaby podczas ciąży. Co to praktycznie oznacza dla kobiety zażywającej pigułkę? Oznacza to, że zahamowane zostaje jajeczkowanie (niepotrzebne w czasie ciąży) a tym samym nie może dojść do zapłodnienia, gdyż nie ma komórki jajowej. Podawanie środków hormonalnych powoduje, iż zarówno jajniki jak i przysadka pozostają "w uśpieniu" - wydzielają tylko niewielkie ilości hormonów. Podejmują one w pełni swe funkcje dopiero po zaprzestaniu podawania środków antykoncepcyjnych.
Pod wpływem pigułki zmienia się również charakter błony śluzowej jamy macicy oraz charakter śluzu szyjki macicy. Działa to dodatkowo antykoncepcyjnie, gdyż niemożliwe staje się zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej, a przenikanie plemników przez śluz jest utrudnione.
W czasie gdy kobieta zażywa pigułki antykoncepcyjne normalne krwawienia miesiączkowe zostają zatrzymane (warunki podobne do ciąży). Występują jednak "miesiączki" przypominające normalne krwawienia menstruacyjne. Są one wywołane przerwami w podawaniu pigułek - tzw. krwawienia z odstawienia.
Podawanie pigułek przerywa się bowiem na 7 dni co każde 21 lub 63 dni, w zależności od stosowanej metody. "Miesiączki" występują w tygodniu bez pigułki. Hormony podawane w tabletkach mają słabszy od naturalnych wpływ na błonę śluzową jamy macicy, toteż złuszczająca się warstwa nabłonka jest cieńsza i krwawienia mniej obfite. Krwawienie z odstawienia jest również mniej bolesne, nie występuje napięcie przedmiesiączkowe. Czasami krwawienie może nie wystąpić w ogóle. Wystąpienie takiego objawu, gdy tabletki były przyjmowane regularnie jest wyjątkowo rzadko objawem ciąży.
Tak długo jak sztuczne hormony z pigułki znajdują się w ustroju nie wystąpi krwawienie miesiączkowe. Jednakże kobiety pragną zazwyczaj aby dochodziło do "miesiączki", choćby dla zyskania pewności, że pigułka działa. Dlatego też stosuje się tygodniowe okresy przerwy. Jest to wskazane również ze względu na zmniejszenie całkowitej ilości hormonów podawanych miesięcznie oraz daje możliwość "odpoczęcia" przysadce i jajnikowi.
Działanie antykoncepcyjne pigulek przyjmowanych regularnie przez 3 tygodnie (lub więcej) rozciąga się na 7 dniowy okres abstynencji. Oznacza to, że tydzień bez pigułki jest również "bezpieczny".
Wpływ czynników zewnętrznych na skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych.
MARVELON - hormonalny środek antykoncepcyjny
Należy pamiętać, iż środek antykoncepcyjny jest skuteczny jedynie wtedy, jeżeli odpowiednia jego ilość znajduje się w organizmie. Czasami zdarzają się sytuacje, gdy mimo tego, iż kobieta zażywa środek regularnie, jego stężenie w organizmie jest zbyt małe dla skutecznego działania. Może to mieć miejsce w przypadku zaburzeń żołądkowych - gdy utrudnione jest wchłanianie pigułki. Jeżeli dojdzie do wymiotów w okresie do trzech godzin po zażyciu pigułki należy zażyć następną tabletkę. Jeżeli do wymiotów dochodzi po 3 godzinach od zażycia pigułki nie istnieje potrzeba żadnych dodatkowych czynności.
W sytuacjach gdy wymioty trwają kilka dni i nie ma pewności co do tego czy zażywane tabletki miały szansę się wchłonąć należy postępować tak jak w przypadku pominięcia jednej lub kilku pigułek. Biegunka, o ile nie przebiega bardzo ciężko nie stanowi zagrożenia dla wchłaniania się pigułki. W przypadku konieczności zażycia dodatkowej pigułki rodzi się pytanie skąd należy ją wziąć? Najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z nie napoczętego opakowania. W nagłych wypadkach można zażyć ostatnią tabletkę z bieżącego opakowania. Zażywając tabletki trójfazowe należy pamiętać by wziąć tabletkę z tej samej sekcji opakowania.
Zażywanie innych leków równocześnie z hormonalnymi środkami doustnymi.
Istnieje grupa leków, które zażywane równocześnie z pigułkami antykoncepcyjnymi może osłabiać ich działanie. Należą do nich:
- leki stosowane w leczeniu epilepsji - np. luminal;
- leki uspokajające - np. hydroksyzyna lub meprobamat;
- antybiotyki - głównie stosowane przy leczeniu gruźlicy jak np. ryfampicyna,
- przeciwgrzybicze np. gryzeofulwina a także tetracyklina, amoxycyklina
- środki przeciwzapalne np. fenylobutazon - butapirazol
- środki moczopędne np. spironolakton
Uwaga!
Badania naukowe wskazują, że działanie środków antykoncepcyjnych może być osłabione u palaczek tytoniu.
Trzeba również pamiętać, iż nie tylko inne leki mogą zmieniać działanie pigułek antykoncepcyjnych, ale także pigułka może osłabiać skuteczność innych leków.
Antykoncepcja - Z wyboru, a nie z przypadku
Pigułki antykoncepcyjne
Seks bez obaw - poradnik antykoncepcji